رفتار بانک ها مثل باتلاقی است که اقتصاد و کشور را می خورد!

در رفتن بانک مرکزی آخرین آمار بانکی خود را برای شهریور ماه منتشر کرد و در حال حاضر اطلاعاتی برای نیمه دوم سال در دسترس نیست. اما محمد مهاجری، فعال سیاسی و رسانه اصولگرا مدعی شده است که میزان برداشت بانک ها از بانک مرکزی در ۲۵ دی ماه از مرز ۱۰۰ هزار میلیارد تومان گذشته است. به گفته وی، این تعداد از ابتدا بی سابقه بوده است.

به گزارش فرارو، قاعدتا وقتی بانکی نتواند منابع مورد نیاز خود را از بازار بین بانکی تامین کند، از پنجره تخفیف بانک مرکزی استفاده می کند و در ازای سود و وثیقه، وام ذخیره می گیرد.

اما اگر بانک ها نتوانند از بانک مرکزی وام ذخیره بگیرند، مجبور به اضافه برداشت می شوند که بالاتر از نرخ سود در پنجره تخفیف است. در چنین سناریویی بدهی شبکه بانکی به بانک مرکزی افزایش می یابد و در واقع شبکه بانکی پایه مالی بانک مرکزی را افزایش داده است.

بررسی آمارها نشان می دهد که رشد وام دهی شبکه بانکی به بانک مرکزی از 14 سال گذشته آغاز شده و در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. پایه پولی و عامل تسریع کننده تورم.

اضافه برداشت بانکی از بانک مرکزی باعث تورم می شود

علی سرزعیم، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفتگوی فرعون وی گفت: افزایش میزان برداشت بانکی از بانک مرکزی باعث افزایش پایه مالی می شود. پایه اقتصادی به دو صورت عمده رشد می کند. یا وام دولت به بانک مرکزی است یا وام بانک به بانک مرکزی. در یک نقطه موی اول و در نوبت دوم موی دوم در حال رشد بود. در هر دو مورد، پتانسیل کامل حمایت پولی وجود دارد که تاثیر آن بر افزایش تورم است.

وی افزود: از یک طرف سیستم سیاستگذاری نداریم و از طرف دیگر مجلسی داریم با قوانین بودجه متفاوت که سیستم بانکی را برای پرداخت هزینه فصل تحت فشار قرار می دهد. از طرف دیگر می خواهید تورم و حمایت مالی را کنترل کنید. اما سیستم بانکی در وسط است. در نهایت، فشار بر دولت ها، شرکت های دولتی و سیستم بانکی برای اعطای اعتبار به افراد جامعه وجود دارد. مثلا از شما خواسته می شود وام ازدواج، وام مسکن بلندمدت و … را پرداخت کنید و از طرفی نمی خواهید حمایت مالی خود را افزایش دهید. این دو هدف کاملاً با یکدیگر سازگار نیستند.

سرزعیم با اشاره به اینکه بانک مرکزی در گذشته فشار و کنترل خود را افزایش داده است، گفت: در حال حاضر کنترل تورم اولویت اول دولت شده و به همین دلیل این موضوعات بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در چنین سناریویی، بانک ها برای کنترل تورم نباید بیش از حد پایین بیایند. اما داستان این است که منابع هنوز در اقتصاد سیاسی تحت فشار هستند. اکنون جامعه در حال فقیرتر شدن است و از سوی دیگر بودجه دولت نیز انعطاف پذیر نیست و استرس آن متوجه سیستم بانکی است.

رفتار بانک ها مانند باتلاقی است که اقتصاد و کشور را می خورد

احسان سلطانی، اقتصاددان در این زمینه و در گفتگوی فرعون وی گفت: از شهریورماه تاکنون بانک مرکزی آمار نقدینگی و پولی را منتشر نکرده است؛ به این ترتیب اخیراً گزارش هایی مبنی بر اضافه برداشت بانکی از بانک مرکزی توسط برخی منابع غیررسمی به بیرون درز کرده است و از سوی دیگر بانک ها مجبور به پرداخت سود هستند. این سپرده ها، اتفاقی که برای ما در دولت دوازدهم افتاد.

وی افزود: متاسفانه بانک های خصوصی که به جای تامین مالی فعالیت های تولیدی و محرک ایجاد شدند با سفته بازی و نوسان در بازارهای مختلف از جمله زمین و مسکن وارد دهه هشتاد شدند. این اقدامات ضربه سنگینی به بازار مسکن وارد کرده و با افزایش شدید قیمت مسکن مواجه هستیم که در سال 92 به اوج خود رسید. همانطور که اکنون در سال 1400 اتفاق افتاد. در سال 92 حباب قیمت مسکن به جایی رسید که نتوانست رشد کند و تا حدودی منقبض شد. بعد آمدند و دست در جیب بانک مرکزی گذاشتند و این روند تا آنجا پیش رفت که بانک ها دو سوم نقدینگی را در دولت دوازدهم به دو صورت ایجاد کردند. مسیر اول اضافه برداشت از بانک مرکزی و مسیر دوم ضریب 5 و 7 بود. بنابراین برای بانک ها به ویژه بانک های خصوصی نقدینگی ایجاد کردند.

وی گفت: پس از سال 96 حباب بازار مسکن کاهش یافت و بانک ها نتوانستند وارد این بخش شوند. همچنین مواقعی وجود دارد که گفته می شود بانک مرکزی پول ایجاد کرده تا سپرده گذاران را قادر به پرداخت کند. بازی در سال 1997 تغییر کرد و آنها با معامله و سفته بازی و دخالت در بازار ارز، سهام و زمین شروع به کسب درآمد کردند. اما اکنون این مناطق دیگر نمی توانند بالا بروند. اما بانک ها احتمالاً به استقراض از بانک مرکزی باز خواهند گشت. چرا این اتفاق می افتد؟ چرا که بانک ها یک میلیون و 500 هزار میلیارد تومان از سپرده گذاران غیردولتی جذب کرده اند که به جای آن تسهیلات نداده اند. یعنی 500 تا 1000 میلیارد تومان پولی که به شرکت هایی که خودشان دارند و مدیریت می کنند داده اند.

سلطانی افرود: در مجموع به رقم وحشتناکی برخورد می کنیم که بانک ها 50 درصد نقدینگی را به عنوان سپرده از بخش غیردولتی گرفته اند و تسهیلات نداده اند. بنابراین 50 درصد سپرده ها وجود ندارد و قابل پرداخت نیست. به همین دلیل یا باید بانک ها بیایند و از بانک مرکزی وام بگیرند یا هر سال نرخ ارز را افزایش دهند و به این ترتیب ارزش سپرده ها را کاهش دهند. یا وارد بورس شده و سهام بخرید و بفروشید. در حال حاضر اکثر صندوق های سرمایه گذاری ثابت که در سال 1998 از 40 به 40 افزایش یافته است، در اختیار اکثر بانک ها است.

وی گفت: متأسفانه اکنون با یک حادثه فاجعه بار روبرو هستیم که مانند باتلاقی اقتصاد و کشور را در بر گرفته است. این پدیده اصلاحات را تامین مالی می نامند. در این زمینه، قبل از تشکیل دولت دوازدهم، نسبت تولید ناخالص به تولید ناخالص داخلی (GDP) دارایی های اقتصادی 0.7 بوده و اکنون به 2.6 رسیده است. در سال 2001، این عدد به 0.5 افزایش یافت. ما الان یک سری دارایی و سپرده داریم که همه کاغذی هستند و وجود واقعی ندارند و باید به این دارایی ها و سپرده ها سود پرداخت. این مشکل وحشتناکی است که اکنون با آن روبرو هستیم. من از دولت می خواهم که روند بانک های خصوصی را مدیریت کند. در غیر این صورت در دوره آینده باید با وضعیت وخیم تری مواجه شویم.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: در گزارشی در سال 1394 به رئیس کل بانک مرکزی آقای سیف درباره وضعیت تذکر دادیم و گفتیم مشکل را برطرف می کنیم. اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد. به طور کلی، منظور من این است که این بانک‌ها، به‌ویژه بانک‌های خصوصی، اکنون به زه‌کش اقتصاد تبدیل شده‌اند. بنابراین، همان طور که بانک های نظامی راه اندازی کردند، بانک های خصوصی باقی مانده را نیز برای بهبود وضعیت فعلی ادغام کنند.