سورپرایز روسی

در رفتن– درخواست روسیه برای ضمانت‌های آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد و ربط دادن این توافق به تحولات اوکراین بر چشم‌انداز توافق در وین سایه افکنده است و سناریوی بسیار متفاوتی در روابط ایران و آمریکا وجود دارد و احتمالات افزایش یافته است.

به گزارش فرارو، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه شنبه گذشته بمب خبری را پرتاب کرد که سر و صدایی در محافل دیپلماتیک به پا کرد و ظاهراً میخائیل ایلیانوف، سفیر روسیه در شورای امنیت سازمان ملل را غافلگیر کرد. لاوروف از آمریکا ضمانت نامه کتبی خواست. وی تاکید کرد که ایالات متحده باید به روسیه اطمینان دهد که تحریم های غرب علیه روسیه به دلیل جنگ در اوکراین پس از احیای برجام مانعی برای همکاری همه جانبه نظامی و اقتصادی مسکو با تهران نخواهد داشت.

لاوروف مذاکرات شورای امنیت سازمان ملل را به طور رسمی با جنگ در اوکراین مرتبط دانست و گفت که تحریم‌ها علیه روسیه به یک “مشکل” برای از سرگیری تبدیل شده است.

کارشناسان داخلی و خارجی در مورد انگیزه روسیه از الحاق برجام به اوکراین گمانه زنی کرده اند که دور از ذهن نیست اما تصویر کلی را منعکس نمی کند. یکی از گمانه زنی ها این بود که روسیه می ترسید که قیمت نفت با احیای اقتصاد ایران و بازگشت بورژوا به بازارهای جهانی کاهش یابد و در نتیجه فشار بر غرب کاهش یابد.

پس از جنگ اوکراین و کاهش تحریم های کرونا، تشدید فعالیت های اقتصادی در جهان منجر به کاهش بی سابقه قیمت نفت شد. قیمت برخی از نفت اکنون حدود 120 است. قیمت نفت ممکن است بیشتر افزایش یابد زیرا متحدان عرب ایالات متحده مانع افزایش صادرات آنها و همچنین احتمال تحریم های غرب بر صادرات نفت روسیه می شوند.

اما نفت تنها عامل بازنگری روسیه در مذاکرات وین نیست. قبل از هر چیز باید در نظر داشت که در صورت دستیابی به بورژوازی، بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی حداقل یک ماه زمان می برد. در عین حال، صادرات نفت ایران آنقدر بالا نیست که قیمت جهانی نفت را کاهش دهد.

اگر ایران به صورت قانونی مجدداً نفت صادر کند، قیمت نفت کاهش می یابد، اما با توجه به چشم انداز فعالیت های اقتصادی پس از تاج و تخت و احتمال ممنوعیت نفت روسیه، این امر قابل توجه نخواهد بود. روسیه حدود 8 میلیون بشکه در روز نفت خام و فرآورده های نفتی صادر می کند و حتی اگر تمام تولید روزانه نفت ایران – به استثنای مصرف داخلی – صادر شود، نمی تواند جایگزین نفت روسیه شود.

گمانه زنی بعدی در مورد ضمانت های روسیه این است که روسیه نمی خواهد پس از احیای برجام، جهان بر جنگ اوکراین متمرکز شود. این فرض نیز نادرست است. چرا که با امضای برگزیت، انتقاد بایدن از داخل آمریکا بیشتر می شود.

روسیه با طرح موضوع ضمانت ها اهداف بزرگ تری را دنبال می کند. یک موضوع نگرانی عمیق روسیه از احتمال عقب نشینی از همکاری اقتصادی با ایران پس از از سرگیری برجام است. روس ها و البته چینی ها معتقدند که از زمان امضای برجام در سال 2015، ایران بیشتر به همکاری اقتصادی با اروپا و کمتر به همکاری با آنها پرداخته است.

روسیه با تحریم های فوق العاده علیه اوکراین مواجه است. در چنین شرایطی، در صورت امضای بورژوازی، ممکن است شرکت های ایرانی این بار حاضر به همکاری با همتایان روسی خود نباشند. بنابراین روسیه می خواهد اطمینان حاصل کند که ایران در بازار پس از مناقشه سهمی از بازار دارد.

اما همکاری اقتصادی را نباید دست کم گرفت. روسیه حساب های دیگری دارد که ارتباط چندانی با ایران ندارد. جنگ اوکراین به شدت به روابط روسیه با غرب آسیب رسانده است. تاکنون تحریم های سنگینی علیه روسیه اعمال شده است که تا دو هفته پیش حتی برای ناامیدترین ناظران هم غیرقابل تصور بود.

چه کسی فکرش را می کرد که بانک های روسیه به این زودی از سوئیفت اخراج شوند؟ اکنون آمریکا و بریتانیا نیز تحریم هایی را علیه نفت روسیه اعمال کرده اند. وابستگی اروپا به نفت و گاز روسیه که اکنون جبران ناپذیر است، قطعا در چند سال آینده کاهش خواهد یافت. اروپایی ها هم اکنون به دنبال نفت و جایگزین هستند.

فشار اقتصادی غرب بر روسیه آنقدر زیاد است که روسیه مجبور است از همه کارت های خود استفاده کند و بورژوا یکی از آنهاست. برخلاف برخی تحلیلگران، مخالفت روسیه با امضای برجام به دلیل دشمنی «تاریخی» روسیه با ایران نیست، بلکه به دلیل تشدید چشمگیر تنش ها بین روسیه و غرب است. اتفاقا حمایت روسیه از ایران مهم است. لیوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران تاکید کرد: روسیه قبل از هر چیز به فکر منافع خود است.

در هر صورت، صرف نظر از قصد روسیه برای تضمین، این درخواست پیامدهای مهم و بالقوه ویرانگر برای ایران و خاورمیانه خواهد داشت. برای درک این مفاهیم، ​​ابتدا باید وضعیت بسیار حساس مذاکرات وین را بررسی کرد.

اول اینکه ایران همیشه گفته است که نمی خواهد بمب هسته ای بسازد. اما موضع ایران مبنای تصمیم گیری و سیاست گذاری در غرب نیست. غربی ها خودشان تصمیم می گیرند و عموماً در محاسبات خود مدعی هستند که ایران به سمت ساخت بمب هسته ای پیش می رود. همین سه‌شنبه گذشته، سه عضو اروپایی برجام، فرانسه، آلمان و بریتانیا، بیانیه‌ای مشترک به شورای حکام آژانس صادر کردند و اعلام کردند که زمان لازم برای این کار بیشتر کاهش خواهد یافت. آ

از سوی دیگر، برخی از تحلیلگران غربی با روابط نزدیک سیاسی و دیپلماتیک مدعی هستند که ایران حدود 70 درصد اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای ساخت بمب را تامین کرده است و با فرض ادامه روند غنی سازی، مدتی طول می کشد. حدود سه تا پنج ماه طول می کشد تا این درصد به 100 درصد برسد.

به نظر می رسد این یکی از دلایل اصلی اصرار غرب بر بازگرداندن هر چه سریعتر برجام باشد. متن قرارداد ترمیم بورژوازی تقریباً آماده است و فقط در انتظار امضا است. قرار بود این قرارداد هفته گذشته یا سه شنبه گذشته با سفر حسین امیرعبداللهیان به وین امضا شود.

طبق همان محاسبه بالا، اروپایی ها می گویند اگر بورژوازی در روزهای آینده احیا نشود، مقاومت ناپذیر خواهد بود. در بیانیه مشترک اروپا مدعی شد که «سرعت پیشرفت در برنامه هسته ای ایران به معنای این توافق است [احیای برجام] او نمی تواند برای همیشه روی میز بماند.

این ادعا نیز با محاسبه فوق مطابقت دارد. ظاهرا توافق اخیر ایران و آژانس در مسائل امنیتی با توجه به حساسیت های زمانه تنظیم شده است.

به نظر می رسد که توافق ایران و آژانس با جدول زمانی اجرای توافق نامه ترمیم بورژوایی مطابقت دارد. بر اساس کنوانسیون جدید وین که به گفته برخی کارشناسان در شش مرحله اجرا خواهد شد، ایالات متحده در ماه ژوئن به کمیسیون مشترک بازخواهد گشت. از «روز واکنش» تا ژوئن، که قرار بود یکی از آن روزها باشد، کنوانسیون جدید وین اقداماتی را که باید برداشته شود، مشخص کرد و در نهایت منجر به اجرای مفاد صحیح سازمان ملل شد. شورای امنیت ایالات متحده آمریکا

اما ناگهان روسیه موضوع ضمانت ها را مطرح کرد و اکنون هیچکس نمی داند مسیر درست در توافق جدید چه خواهد بود. هیچ نشانه ای از پس گرفتن وثیقه روسیه وجود ندارد. در مقابل، در دیدار امیر عبداللهیان و لاوروف در روز دوشنبه، روسیه مجدداً بر اطمینان خود تاکید کرد و توجه امیر عبداللهیان را به میانجیگری ترکیه و اوکراین جلب کرد، به این امید که ترکیه با کیف و مسکو به توافق برسد.در عین حال بورژوازی گره می تواند مصالحه کند. حل شود

سناریوهای پیش رو

اگر روسیه از خواسته های خود عقب نشینی نکند، سه سناریو برای آینده بورژوا قابل درک است.

سناریو 1 یعنی تا اطلاع ثانوی توافقی حاصل نمی شود. به عبارت دیگر، اگر آمریکا تضمین های لازم را به روسیه ارائه نکند – که بعید است – روسیه نیز از امضای برجام خودداری خواهد کرد. اما عدم امضای بورژوازی، محاسبه زمان فوق را برای غرب بسیار مهم خواهد کرد.

کشورهای غربی – از جمله اسرائیل – بارها مدعی شده‌اند که ایران به تولید مواد مورد نیاز برای ساخت بمب هسته‌ای نزدیک است و توسعه این مواد از غرب حدود سه تا پنج ماه طول می‌کشد. حال اگر در این سه ماه توافقی صورت نگیرد و ایران به غنی سازی اورانیوم 20 و 60 درصدی ادامه دهد واکنش غرب چه خواهد بود؟

افزایش تنش اجتناب ناپذیر نیست. اما در دیپلماسی همیشه می توان راه حل هایی پیدا کرد، البته حداقل. از این رو، سناریوی دومغنی‌سازی یک‌جانبه 20 و 60 درصدی – علاوه بر تولید سنگ معدن اورانیوم – به‌طور داوطلبانه و بدون توافق متوقف شود و جای خود را به دیپلماسی و حذف بهانه‌ها از غرب بدهد. در این صورت، غرب بهانه کمی برای تشدید تنش خواهد داشت. علاوه بر این، می‌توان به زودی راه‌حلی برای تضمین‌های روسیه پیدا کرد و توافقی برای بازگرداندن شورای امنیت سازمان ملل متحد امضا شد. اما این سناریو بعید است.

ولی سناریو 3 یعنی ایران و ایالات متحده احتمالاً به دنبال راه حلی موقت برای جلوگیری از تشدید تنش ها از طریق قطر یا عمان خواهند بود. در آن سناریو، ایالات متحده می‌تواند در ازای تعلیق موقت غنی‌سازی 20 تا 60 درصد، پیشنهاد آزادسازی برخی از دارایی‌های مسدود شده ایران را بدهد، به این امید که راه‌حلی برای تضمین‌های روسیه پیدا شود.

سناریوهای اول و دوم بعید است که درک شوند. اما سناریوی سوم بعید است. این سناریوی مطلوبی برای ایران نیست، اما ممکن است یک راه حل موقت باشد. پس از جنگ اوکراین اما فضای دیپلماسی در سراسر جهان حاکم شد و بسیاری از اتفاقات غیرمنتظره ممکن شد. جنگ جهان و ترتیبات امنیتی و سیاسی آن را به سطح جدیدی رسانده است و مانند هر دوره انتقالی، اکنون نیز احتمالاً شاهد تحولات غیرمنتظره است.